De basis voor het project "Over de Maas" is gelegen in het schrappen van het grootschalige binnendijkse industriezandwinproject F3b (Watergoed) te Maasbommel, dat oorspronkelijk was voorzien in het Streekplan Gelderland 1996.
Vanwege het niet doorgaan van deze binnendijkse winlocatie heeft de gemeente West Maas en Waal eind 2000 aan de provincie Gelderland vervangende buitendijkse winlocaties aangeboden in de uiterwaarden langs Waal of Maas. Op basis van een advies van een breed samengestelde Klankbordgroep hebben de gemeente West Maas en Waal en de Provincie Gelderland eind 2002 de uiterwaardlocatie "Over de Maas" te Alphen aangewezen als meest kansrijke alternatieve deellocatie voor de winning van beton- en metselzand.
Vervolgproces
Aangezien het een project betreft met een omvang van meer dan 100 ha en dit project door de Provincie als concrete winplaats in het Streekplan Gelderland moest worden vastgelegd, was het doorlopen van een wettelijk m.e.r.-traject verplicht. Een nieuw ingestelde Adviesgroep, bestaande uit de leden van de voormalige Klankbordgroep en inmiddels aangevuld met o.a. vertegenwoordigers vanuit gemeente en bewoners van Lith, heeft tijdens dit voortschrijdende planproces als klankbord gefungeerd en een belangrijke bijdrage geleverd aan de totstandkoming van het uiteindelijke plan.
Op basis van de uitkomsten van de m.e.r. en op voorstel van Gedeputeerde Staten hebben Provinciale Staten van Gelderland op 20 september 2006 het besluit genomen om het Streekplan Gelderland 2005 partieel te herzien. Dit besluit is een zogenaamde Concrete Beleidsbeslissing. Inhoudelijk betekent het besluit dat het plangebied "Over de Maas" is aangewezen als een gebied bestemd voor zandwinning en natuurontwikkeling.
Voorkeursalternatief Plus (VKA+)
Op basis van nieuwe inzichten door vervolgonderzoeken is het eerdere Voorkeursalternatief (VKA) doorontwikkeld tot een verbeterde variant te weten het Voorkeursalternatief Plus (VKA+), waarin met name een sterk verbeterde waterkwaliteit wordt gerealiseerd. In de vorm van opnieuw een m.e.r. zijn de effecten op een rijtje gezet. Dit m.e.r. fungeerde als Plan-m.e.r. voor de aanpassing van het bestemmingsplan en als Besluit-m.e.r. voor de verlening van de ontgrondingsvergunning. Op basis van het VKA+ is in 2007 een gedetailleerd herinrichtingsplan opgesteld als onderlegger voor de vergunningaanvragen en het bestemmingsplan in 2008.
Planovereenkomst met gemeente West Maas & Waal
Als laatste stap zijn afspraken formeel vastgelegd in een planovereenkomst met gemeente West Maas & Waal. Hierin zijn o.a. afspraken gemaakt over beheer en onderhoud, fasering, schaderegeling, communicatie etc. Eind 2009 zijn alle vergunningen en het bestemmingsplan onherroepelijk geworden. In januari 2010 is gestart met de uitvoering van het plan.